هنر گچبری در ایران

یکی از مصالح اصلی معماری ایرانی گچ است که با توجه به قابلیت‌های ویژه آن همواره مورد توجه هنر مندان ومعماران واقع شده است. به طوری که از جنبهٔ تزئینی ان علاوه بر ایستای مورد توجه قرار گرفته است و به صورت یکی از هنرهای تزئینی در امده است؛ و در این راه سیز تحولی و تکاملی خویش را در بستر تکاملی ایران طی نموده و فراز و نشیب‌ها را پشت سر گذاشته گاهی مورد توجه قررار گرفته و زمانی مورد بی مهری واقع شده است و هنر مندان ایرانی در این زمینه توجه همگان را به خود جلب کرده‌اند. سنگ ماده‌ای است که به نسبت سنگ و اجر و چوب دارای انعطاف بیشتری بوده کار با ان نیز اسان تر و تقریباً به هر گونه سطح سلاختمانی به خوبی می‌چسبد و کار سریع تر بدست امده و به راحتی می‌توان انرا تجدید کرد. قابلیت شکل پذیری گچ برای هنر مندان این فرصت را فراهم اورده تا به راحتی طرح‌ها و نقوش تزئینی دلخواه را به وجود بیاورند.

تاریخچه

سابقهٔ استفاده از گچ و اینکه از چه زمانی به صورت یکی از عناصر مهم کاربردی معماری ایرانی در امد ه کاملاً روشن نیست. قدیمی ترین اثار بدست امده از گچ مربوط به دوران ایلامی که از هفت تپه خوزستان بدست امده است. در دورانئ هخامنشی نیز گچ مورد استفاده قرار می‌گرفته (برای پوشش ستون‌های چوبی) همچنین از کاخ شوش متعلق به دوران هخامنشی قطعه‌ای از گچ بری گل‌های لاله بدست امده است. در دوران ساسانیان نیز علاوه بر جنبهٔ کار بردی ان به صورت ملاط یا پوشش دیوارها و گچبری کنده کاری و گچبری قالبی نیز متداول بوده

ویزگی نقوش گچبری در دوران ساسانی

تقارن
تکرار نقوش
وجود قطعات مربع شکل که در درون انها دایره‌ای به شکل رشتهٔ مروارید نقش شده است که در سطح گسترده‌ای این قطعات رواج داشته است.
بکار گرفتن طرح‌های دو معنای مانند نشان دادن درخت زندگی.

تکنیک‌های گچ بری در دوران اسلامی

گچبری با استفاده از تکنیک‌های مختتفی صورت می‌گرفته که معمول ترین نوع ان موسوم به کنده کاری یا گچ بری عمقی است.

اشکال مختلف گچبری

شیر و شکری

از گچبری‌های اصیل و قدیمی دوران اسلامی است. فرو رفتگی و برجستگی ان بسیار کم حدوداً ۲الی۳ میلی‌متر است.

برجسته

برجستگی این نوع گچبری بیشتر از شیری و شکری استحدودا ۰٫۵الی۱سانتی‌متر طبیعی است که نقوش گل و بوته برای گچ بری برجسته مناسب بوده و نقوش هندسی برای تکنیک شیر وشکر مناسب است.