تاریخچه
سابقهٔ استفاده از گچ و اینکه از چه زمانی به صورت یکی از عناصر مهم کاربردی معماری ایرانی در امد ه کاملاً روشن نیست. قدیمی ترین اثار بدست امده از گچ مربوط به دوران ایلامی که از هفت تپه خوزستان بدست امده است. در دورانئ هخامنشی نیز گچ مورد استفاده قرار میگرفته (برای پوشش ستونهای چوبی) همچنین از کاخ شوش متعلق به دوران هخامنشی قطعهای از گچ بری گلهای لاله بدست امده است. در دوران ساسانیان نیز علاوه بر جنبهٔ کار بردی ان به صورت ملاط یا پوشش دیوارها و گچبری کنده کاری و گچبری قالبی نیز متداول بوده
ویزگی نقوش گچبری در دوران ساسانی
- تقارن
- تکرار نقوش
- وجود قطعات مربع شکل که در درون انها دایرهای به شکل رشتهٔ مروارید نقش شده است که در سطح گستردهای این قطعات رواج داشته است.
- بکار گرفتن طرحهای دو معنای مانند نشان دادن درخت زندگی.
تکنیکهای گچ بری در دوران اسلامی
گچبری با استفاده از تکنیکهای مختتفی صورت میگرفته که معمول ترین نوع ان موسوم به کنده کاری یا گچ بری عمقی است.
اشکال مختلف گچبری
- شیر و شکری
از گچبریهای اصیل و قدیمی دوران اسلامی است. فرو رفتگی و برجستگی ان بسیار کم حدوداً ۲الی۳ میلیمتر است.
- برجسته
برجستگی این نوع گچبری بیشتر از شیری و شکری استحدودا ۰٫۵الی۱سانتیمتر طبیعی است که نقوش گل و بوته برای گچ بری برجسته مناسب بوده و نقوش هندسی برای تکنیک شیر وشکر مناسب است.
- گچبری زبره
با برجستگی بیشتر از گچبری برجسته بدون انکه ساییده و پرداخت شود در این نوع گچبری گوشهها نود درجه است.
- گچبری برهشته
این گچبری بسیار برجسته تر است به طوری که قسمتهای گچبری شده بسیار برامده وبیرون زده است.
- گچبری تخمه در آوری
در این نوع از گچبری یک سطح صاف با فرو رفتگیهای برنگهای مختلف به وجود میآید که دارای زیبای خاصی است.
- معرق گچی
این نوع گچ پیش ساخته از ترکیب کچ و رنگهای مختلف بدست می اید و روش کار همانند کاشی معرق است
مضامین نقوش گچبری دوران اسلامی
- نقوش هندسی
- نقوش اسلیمی
- نقوش حیوانی و پرندگان
- کتیبهها
- نقوش انسانی
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ پرش به بالا به:۱٫۰ ۱٫۱ اثر، فصلنامهٔ علمی فنی هنری شمارهٔ ۲۵ص ۱۹۴
- پرش به بالا↑ اثر فصلنامهٔ علمی فنی هنری شمارهٔ ۲۵ ص۱۹۶
- پرش به بالا↑ اثر فصلنامهٔ علمی فنی هنری شمارهی ۲۵ص۱۹۶
- پرش به بالا↑ اثر، فصلنامهٔ علمی فنی هنری شمارهٔ ۲۵ص